źródła – Walenty Roździeński: Officina Ferraria (1612)
Wyszedszy z onych insuł Wulkanowe plemię
Od Greków – przyszli naprzód tu w sławackie ziemie
Do Serbiej i Bośni, do Węgrów, gdzie ludzie
W ten czas byli narodu słowieńskiego wszędzie.
Którzy w onych krainach barzo w krótkiej chwili
Wiele kuźnic kunsztownych byli postawili,
Lecz tych czasów, jak się w moc turecką dostały
Te tam miejsca, naporząd już popustoszały.
Od Węgrów do Karniej i w styrskie krainy
Potym ten kunszt żelazny też był przyniesiony
Przez Słowaki, którzy tam naprzód nauczyli
Styryjczyków czynienia żelaza a stali.
Z Styrska do Włoch zaś – jak też udawają o tym
Żelazny kunszt od Niemców zaniesiono potym;
Stądże miasto, tam gdzie to żelazo kowali,
Naprzód Wloszy z żelaza Ferrarzem nazwali.
Ceres naprzód za króla Szwaba w Germaniej
Panowania – gdy już był umarł w Hiszpaniej
Herkules – szukając swej córki Prozerpiny
Przyniosła żelazny kunszt w niemieckie krainy,
Za co jej cześć Szwabowie wielką wyrządzali
A stąd ją i żelazną panią nazywali.
Drudzy ją też za jedne z bogiń być mniemali,
Do której w przygodach swych się uciekali.
A iż do nich przez morze w łodzi przepłynęła,
Względem i dobrodziejstwa, które im czyniła
Na łodzi ją stojącą wykonterfetowali
Na pamiątkę a tam jej ofiary sprawiali.
Do Włoch zasię od Niemców potym się puściła,
By i tam gospodarstwa łudzi nauczyła.
Stądże ją tam boginią Ceres mianowano
I wszechbogiń królową a matką nazwano.
Świadczy o tym Tacitus, iż za czasu jego
Jeszcze w Niemcach nie było metallu żadnego
Oprócz żelaza, które na ten czas w krainie
Heskiej tylko kowano w jednej officynie,
Którą Curtius Rufus, jeden rzymski hetman,
Naprzód posiadł na ten czas, gdy był z wojskiem posłań
Od Rzymianów, by Niemce ukrócił zuchwałe,
Którzy szkody Rzymianom czynili niemałe.
U starych Gotów – które też za prawe mają
Niemce – barzo być dawne kuźnice udają,
W których przedtym tak dobre żelazo kowali,
Że je w cnocie z noryckim żelazem równali.
Jeszcze ty to kuźnice we Szwecyej trwają,
W których i teraz dobre żelazo działają,
