
słownik gwary śląskiej F - H
śląsko-polski
F
fajer | święto | Na Barbórka jes nojwiynkszy
fajer. Największe święto to Barbórka. |
fajla | pilnik | Niy czaskej motkiym yno
nojprzód sie do tego weź fajla. Nie uderzaj młotkiem,
weź najpierw pilnik. |
fajrant | zakończenie dnia pracy | Fajrant bydzie dopiyro za
sztyry godziny. Koniec pracy nastąpi dopiero za cztery
godziny. |
familio | rodzina | Kożdo familio mo swoigo
elwra. W każdej rodzinie jest jakiś obibok. |
familok | dom wielorodzinny | Familoki stojom jedyn kole
drugigo. Domy wielorodzinne stoją jeden obok drugiego. |
fana | flaga | Wejrzi sie na ta fana.
Spójrz na tę flagę. |
fandzolić | mówić od rzeczy | Moj chop niykiedy fanzoli.
Mój mąż czasem mówi od rzeczy. |
fara | probostwo | Na fara to cza iś prosto.
Żeby dojść do probostwa trzeba iść prosto. |
farorz | proboszcz | Farorz dugo dziś siedzioł
we suchatelnicy. Ksiądz proboszcz długo dziś siedział
w konfesjonale. |
fater | ojciec | Fater durś łazi we hucie.
Ojciec ciągle chodzi w kapeluszu. |
fecht | żebranie | Jak tak dali pódzie to ida
na fecht. Jak tak dalej pójdzie będę musiał żebrać. |
fedra | sprężyna | We tym starym zygorze
szczelyła fedra. W tym starym zegarze pękła
sprężyna. |
fertig | gotowe | Jeszcze łobleka szczefiki i
byda fertig. Jeszcze tylko założę buty i będę
gotowy. |
feryje | ferie, wakacje | Jeszcze dwa tydnie i bydom
feryje. Jeszcze dwa tygodnie i będą wakacje. |
fest | mocno | Cza sam dać dobry klyj coby
fest czimało. Należy dać tutaj dobry klej, żeby mocno
trzymało. |
fet | tłuszcz | Zrob łobiod, ale niy dowej
za dużo fetu. Przygotuj obiad, ale nie dawaj za dużo
tłuszczu. |
fiber | gorączka | Dwa tydnie mie czimie tyn
fiber. Mam gorączkę od dwóch tygodni. |
fibermas | termometr | Bajtle zaś poczaskały
fibermas. Dzieci znów potłukły termometr. |
ficować | cerować | Teroski już żodyn fuzekli
niy ficuje. Teraz już nikt nie ceruje skarpet. |
filok | wieczne pióro | Łon to szrajbuwoł filokiym
jak jaki grof. On pisał wiecznym piórem jak jakiś
arystokrata. |
fimel | postrzeleniec | Loto po mieście jak jaki
fimel. Biega po mieście jak postrzeleniec. |
fiśla | strych | Stare graty oma kozała
wyniyś na fiśla. Stare sprzęty babcia kazała
wynieść na strych. |
flaszka | butelka | Dejcie mi czi flaszki
zeltra. Poproszę o trzy butelki wody mineralnej. |
flek | plama | Łobloła sie bonkawom i
teroski mo flek na szczewiku. Oblała się kawą i teraz
ma plamę na bucie. |
fliger | samolot | Abo pojadymy banom, abo
polecymy fligrym. Albo pojedziemy pociągiem, ale
polecimy samolotem. |
flompa | niechlujna kobieta | Łoblycz sie do porządku,
bo bydziesz wyglądać jak jako flompa. Ubierz się
porządnie, bo inaczej będziesz wyglądać jak kobieta
niechlujna. |
fojera | ognisko | Na jesiyń zrobiymy na placu
fojera. Jesienią rozpalimy na podwórku ognisko. |
fojercok | zapalniczka | Jak fto kurzy cygaryty to mo
ze sobom fojercok. Jeśli ktoś pali papierosy, ma ze
sobą zapalniczkę. |
fojerman | strażak | Po drodze jechali fojermony
swoim autym. Drogą jechali strażacy swoim wozem. |
fojerwera | straż pożarna | Robota we fojerwerze to jes
dobry fach. Praca w straży pożarnej to dobry zawód. |
folgować | traktować łagodnie, pobłażać | Niy rób tyla larma i
pofolguj nom trocha. Nie krzycz tak i potraktuj nas
łagodnie. |
font | pół kilo | Dejcie mi font krupnioków.
Poproszę o pół kilo kaszanki. |
forhangi | zasłonki w oknie | Downo to mocie te modre
forchangi? Czy od dawna ma pan/pani te niebieskie
zasłonki? |
forsztelować | wyobrażać sobie | Forszteluj sie: łon na to
nic niy pedzioł! Wyobraź sobie, że on na to nic nie
powiedział. |
frela | panna | Z ni to już jest prawdziwo
frela. Ona jest już prawdziwą panną. |
fróp | korek | Na co ci ta flaszka jak niy
mosz fropa? Po co ci ta butelka skoro nie masz korka? |
fto | kto | Fto to widzioł? Kto to
widział? |
fulać | opowiadać głupstwa | Lubia ś niymi łosprawiać,
bo łoni niy fulajom. Lubię z nimi rozmawiać, bo nie
opowiadają głupot. |
fura | furmanka | Downi wągle woziyli yno
furami. Dawniej węgiel wożono wyłącznie furmankami. |
furgać | latać | Gynś poradzi lotać jak jes
dziko. Gęsi potrafią latać, ale tylko dzikie. |
furt | daleko | Tak się znaloz furt łot
swoi chałupy. W ten sposób znalazł się daleko od
domu. |
fusbal | piłka nożna | Do fusbalu niy cza epnego
stadionu, styknie trocha placu pod lasym. Do gry w
piłkę nożną nie trzeba wielkiego stadionu, wystarczy
nieco miejsca pod lasem. |
futrować | karmić | Jak sie mo gadzina to jom
cza roz dziynnie futrować. Gdy posiada się zwierzęta
gospodarskie, należy je karmić raz dziennie. |
fuzekla | skarpeta | Bajtle rade lotajom po
dylinie we samych fuzeklach. Dzieci lubią biegać po
podłodze w samych tylko skarpetach. |
G
gadzina | zwierzęta gospodarskie | Gadzinie cza dać pozrić,
coby niy lotała godno. Zwierzętom gospodarskim trzeba
dać jeść, by nie biegały głodne. |
galert | galareta | Na sobota zrobia moi familii
galert ze kury. W sobotę przygotuję dla mojej rodziny
galaretę z kury. |
galoty | spodnie | Jak skokoł bez pot to sie
potargoł galoty. Kiedy przeskakiwał przez płot,
podarł sobie spodnie. |
ganc | całkowicie | To jes gac jedno. To jest
całkowicie wszystko jedno. |
gańba | wstyd | Niy rób mi sam gańby przi
ludziach. Nie przynoś mi wstydu przy ludziach. |
gardina | firana | Jak mosz lokno to sie musisz
kupić gardiny. Skoro masz okno, musisz kupić firany. |
gardinsztanga | karnisz | Cza wymiynić staro
gardinsztanga na nowo. Należy wmienić stary karnisz na
nowy. |
geburstak | urodziny | Ftory to już wasz
geburstak? Które to już pana/pani urodziny? |
geltag | wypłata | Lepszy mały geltag niż
żodyn. Lepsza wypłata mała, niż żadna. |
gelynder | poręcz | Czim sie gelyndra to niy
ślecisz ze słodów. Trzymaj się poręczy, wtedy nie
zlecisz ze schodów. |
gepek | bagażnik w rowerze | Tyn nec to sie weź na
gepek. Połóż lepiej siatkę na bagażniku rowerowym. |
gerować | fermentować | Japka na wino muszom
nojprzód gerować. Jabłka, z których będzie wino
muszą najpierw sfermentować. |
gibel | poddasze | Fciep te stare graty na
gibel. Wrzuć stare sprzęty na poddasze. |
gibko | szybko | Bier sie za robota yno
gibko. Bierz się do pracy tylko szybko. |
gipsdeka | sufit | Niy fszyskie malujom
gipsdeka na bioło. Nie wszyscy malują sufit na kolor
biały. |
giskana | podlewaczka | Ta giskana jes połno abo
próżno? Ta podlewaczka jest napełniona czy pusta? |
gizd | łobuz | Rostomajte gizdy łażom po
cołkim mieście. Po całym mieście chodzą różne
łobuzy. |
glaca | łysina | Jak mosz glaca niy musisz
mieć grzebiynia. Skoro masz łysinę, nie potrzebujesz
grzebienia. |
glajzy | szyny | Bez glajzów banka niy pojedzie. Bez szyn tramwaj nie pojedzie. |
glancować | polerować, czyścić | Prziszoł twój szac w
glancowanych szczewikach. Przyszedł twój narzeczony w
wypolerowanych butach. |
glazyjki | rękawiczki ze skóry | Sam sprzedowajom glazyjki na
zima. Tutaj sprzedają skórzane rękawiczki na zimę. |
godać | mówić | Poradzisz godać po
ślonsku? Potrafisz mówić po śląsku? |
godka | mowa, język | Niy znom ty godki. Nie znam
tego języka. |
golac | fryzjer | Łaża do golaca kożdy
miesionc. Chodzę do fryzjera co miesiąc. |
gorczek | garnuszek | Łostow mi trocha zupy we
gorczku. Zostaw mi trochę zupy w garnuszku. |
gorki | gorący | Te kartofle som richtig
gorkie. Te ziemniaki są naprawdę gorące. |
gorol | nie Ślązak | Gorol niy rozumiy śląski
godki. Nie Ślązak nie rozumie śląskiej gwary. |
gorszyć sie | obrażać się, gniewać | Już sie na mje niy gorsz.
Nie gniewaj się już na mnie. |
gorzoła | wódka | Na geburstagu może być
gorzoła, bele niy za wiela. Na urodzinach może być
wódka, byle nie za dużo. |
graczki | zabawki | Bo zabiera graczki i póda
do dom! Bo zabiorę zabawki i pójdę do domu! |
grin | pik (w kartach) | Coś mi dzisio włażom same
griny. Jakoś dziś dostaję tylko piki. |
grincojg | jarzyny | Grincojg musi być do
kożdego łobiadu. Jarzyny powinny być w każdym
obiedzie. |
grof | hrabia, arystokrata | Coś sie tak wysztigluwoł
jak jaki grof! Co się tak wystroiłeś jak arystokrata? |
gruba | kopalnia | W naszy familii zowżdy
ftoś robioł na grubie. W naszej rodzinie zawsze ktoś
pracował na kopalni. |
gryfcok | strojniś, elegant | Pacz co za gryfcok tam stoi
przy borsztajnie. Popatrz jaki elegant stoi przy
krawężniku. |
gryfny | ładny | We łogrodzie momy richtig
gryfne kwiotki. W ogrodzie mamy naprawdę ładne kwiatki. |
gulik | kratka ściekowa kanalizacji | Wczora dwa złote wpadło mi
do gulika. Wczoraj dwa złote wpadły mi do kratki
ściekowej. |
gupi | człowiek głupi | Niy kożdy musi być mondry,
ale tyż niy powiniyn być łod razu gupi. Nie każdy
musi być mądry, ale też nie powinien być głupcem. |
gupielok | głupek | Niy skokej to dylinie jak
gupielok. Nie skacz po podłodze jak głupek. |
gybis | sztuczna szczęka | Opa niy mo swoich zymbów
yno gybis. Dziadek nie ma własnych zębów tylko
sztuczną szczękę. |
gymba | usta, twarz | Gymba aż ji sie śmioła.
Twarz aż jej się śmiała. |
gynsi pympek | stokrotka | Nazbiyrej swoi lipście
chocio gynsi pympków. Nazbieraj dla swojej narzeczonej
chociaż stokrotek. |
gypek | bagażnik rowerowy | Lepi mjeć gypek przi kole,
jak niy mieć. Lepiej mieć w rowerze bagażnik, niż go
nie mieć. |
gyszynk | prezent | Geburstak jes dobry, bo sie
dostowo gryfne geszynki. Urodziny są dobre, bo wtedy
dostaje się ładne prezenty. |
gywera | karabin | Kożdy wojok mo mieć swoja
gywera. Każdy żołnierz powinien mieć swój karabin. |
gzuć | pędzić | Widzieli go gzuć na kole
kole banhofu. Widziano go jak pędził na rowerze obok
dworca. |
H
haja | awantura | Jak sie baba wnerwi to
poradzi zrobić srogo haja. Gdy kobieta się zdenerwuje
może zrobić wielką awanturę. |
hajcować | palić w piecu | Bez zima cza fest hajcować.
Zimą trzeba mocno palić w piecu. |
hajer | górnik | Hajera to kożdy jedyn
szanuje. Górnika wszyscy szanują. |
halba | pół | Styknie jedna halba.
Wystarczy pół litra (wódki). |
halbki | półbuty | Wczora sam prziszoł we
nowych halbkach. Wczoraj pojawił się tutaj w nowych
półbutach. |
halter | sprzączka | Spacz sie jaki halter.
Załatw sobie jakąś sprzączkę. |
hałskyjza | ser domowy | Downi to sie robiyło w doma
hałskyjza. Kiedyś wyrabiano ser domowy w domach. |
hantuch | ręcznik | Idź do waszkuchnie i
prziniyś sam hańtuch. Idź do pralni i przynieś tutaj
ręcznik. |
hasiok | śmietnik | To niy jes futer do ludzi
yno do hasioka. To jedzenie nie nadaje się dla ludzi
tylko do śmietnika. |
haszpa | agrafka | Bez ta haszpa mom teroski
bolok. Z powodu tej agrafki mam teraz bolące miejsce. |
hazok | zając | Hazok bez zima to wiela niy
loto. Zimą zające nie biegają zbyt wiele. |
heft | zeszyt | Niy mosz kaj szrajbuwać to
sie kup jaki heft. Jeżeli nie masz w czym pisać, kup
sobie jakiś zeszyt. |
heklować | szydełkować | Baby rade heklujom. Kobiety
lubią szydełkować. |
heksa | czarownica | Wjrzała na mje jak jako
heksa. Spojrzała na mnie jak jakaś czarownica. |
herc | kier (w kartach) | Mioł same herce, besto
wygroł cołki szpil. Miał w kartach same kiery i
dlatego wygrał rozdanie. |
hercklekoty | choroba serca, przyśpieszone bicie serca | Jak cie widza to mom
hercklekoty. Kiedy cię widzę serce mi bije w
przyśpieszonym tempie. |
hereszt | więzienie, areszt | We hereszcie idzie abo
siedzieć, abo robić za wachtyrza. W więzieniu można
albo siedzieć, albo pracować jako strażnik. |
hica | upał | Wola hica bez lato jak mroz
bez zima. Wolę upał latem niż mróz zimą. |
hołda | hałda | Kożdo gruba musi mieć
swoja hołda. Każda kopalnia musi mieć swoją hałdę. |
hołzyntregi | szelki | Galoty ci niy ślecom, jak
sie łobleczesz hołzyntregi. Spodnie ci nie spadną,
jeżeli założysz sobie szelki. |
hut | kapelusz | Bez niedziela cza mieć hut.
W niedzielę należy chodzić w kapeluszu. |
hyngiel | uchwyt | Jak mosz hyngiel to sie go
czim. Skoro masz uchwyt to trzymaj się go. |
Antryj: przedsionek dla tych, którzy chcą polubić Górny Śląsk
redaktor naczelny: Zbigniew Markowski, tel.: 32 284 36 85
polecamy poznaj-slask.pl