Zuzanna Czabator
W historii Górnego Śląska można znaleźć wiele niezwykłych postaci, które z oddaniem dokumentowały dzieje tej ziemi. Jedną z nich jest ksiądz Augustyn Weltzel (1817–1897) – niemiecki duchowny katolicki, historyk i kronikarz, który przez dziesięciolecia spisywał lokalne dzieje miast i parafii śląskich. Dziś postać ta jest prawie zapomniana, niesłusznie bo to właśnie jego prace dały podstawy dla wielu późniejszych opracowań o regionie Górnego Śląska.
Augustyn Weltzel urodził się 10 września 1817 roku w Dziećmarowie (niem. Dittmarsdorf) na ziemi głubczyckiej. Święcenia kapłańskie przyjął w 1841 roku i rozpoczął pracę duszpasterską na Śląsku. Choć przez większość życia pracował jako proboszcz w Tworkowie koło Raciborza, jego pasją było nie tylko głoszenie Słowa Bożego ale również dokumentowanie oraz badanie przeszłości.
Za jedno z największych dzieł Weltzla uznaje się „Chronik der Stadt Ratibor” (Kronika miasta Raciborza), wydana po raz pierwszy w 1860 roku. To nie tylko opis rozwoju miasta od czasów średniowiecza, ale także kompedium wiedzy o śląskich zwyczajach, rodach mieszczańskich, parafiach, szkołach i codziennym życiu mieszkańców. Kronika ta była przez dekady jednym z podstawowych źródeł wiedzy o Raciborzu.
Ks. Weltzel zmarł w 1897 roku w Tworkowie, tam również został pochowany. Choć za życia cieszył się dużym uznaniem jako „kronikarz Górnego Śląska”, z biegiem lat jego prace zostały zapomniane lub zastąpione nowszymi opracowaniami. Współcześnie przypominają o nim głównie lokalni pasjonaci historii, archiwiści i badacze regionu. Coraz więcej lokalnych historyków i sięga dziś do dzieł Weltzla, odnajdując w nich nie tylko fakty, ale też ducha czasu i wartościowy obraz śląskiej tożsamości z końca XIX wieku. Warto wracać do jego kronik, choćby po to, by zrozumieć, jak ważna jest rola tych, którzy dokumentują „małą historię”, tą która dzieję się blisko nas, opowieść o miejscach, ludziach i codzienności, która z czasem staje się dziedzictwem.
